Sau vụ lật canô ở biển Cửa Đại: Hiểm họa từ những cồn cát

Nhận định ban đầu từ người đứng đầu chính quyền lẫn những người trong cuộc, người dân đều cho thấy một phần có liên quan đến việc thay đổi luồng lạch và ảnh hưởng của những cồn cát tự nhiên.

Những năm gần đây ở vùng biển Cửa Đại xuất hiện những cồn cát rất lớn. Việc bồi lấp cát ở cửa biển với những cồn cát lớn, nhỏ nổi tự nhiên gây khó khăn cho việc di chuyển tàu thuyền của ngư dân và làm thay đổi luồng lạch ở Cửa Đại.

Ghi nhận của Tuổi Trẻ ngày 28-2, chiếc canô số hiệu Qna-1152 sau khi gặp nạn hôm 26-2 đã trôi dạt và đắm tại cồn cát cách đất liền chừng 300m, ở phía bắc Cửa Đại (cửa sông Thu Bồn) trong tình trạng vỡ toác phần mũi.

Nhìn từ trên cao, đây là một vệt cát bồi khá rộng mới được hình thành trong trạng thái chìm, chỉ nổi lên khi thủy triều xuống thấp. Cách một con lạch rộng khoảng 50m phía trong cồn cát này là một cồn cát lớn khác đã được bồi đắp nổi hẳn lên khỏi mặt nước chừng 1 - 1,5m, được hình thành cách đây ba năm.

Theo người dân địa phương, với tiến độ bồi lắng hiện tại thì chỉ một thời gian ngắn nữa hai cồn cát này sẽ nổi lên cao và hợp thành một với đất liền. Trong khi đó, nhìn chính diện cửa sông Thu Bồn về hướng biển là một cồn cát rộng lớn hình chữ C chạy dài hàng kilômet, rộng hơn chục hecta, được bồi lắng mấy năm trở lại đây mà dân địa phương quen gọi là đảo cát Khủng Long.

Ông N.V.A., một thuyền viên tàu du lịch và cũng là ngư dân có kinh nghiệm tại Hội An, cho hay năm nay cát lại bồi lên cao, đặc biệt phía bắc cửa sông. Trong khi đó, cồn cát Khủng Long phía ngoài xa đã bồi đắp lên những năm qua nay liên tục mở rộng ra các phía. 

Theo ông, trước đây có hai luồng cho tàu thuyền ra biển nhưng nay hầu như chỉ còn sử dụng một do cát bồi lắng. Luồng tàu chạy rộng chừng 150m, sâu 10m và dài khoảng 4 hải lý. Việc các bãi cát bồi liên tục thay đổi hình dạng mỗi ngày ảnh hưởng tới luồng lạch tàu chạy, gây nguy hiểm khi đi lại, nhất là những khi trời sóng gió to có thể bịt mất cửa sông.

"Đã có trường hợp tàu cá chạy sai luồng khi gặp thời tiết xấu, đâm vào bãi cát mắc cạn. Không chỉ vậy, việc cát bồi làm hẹp cửa sông còn khiến cho con sóng tại khu vực này cao và nguy hiểm hơn bình thường. Khi gặp sóng lớn, tàu bè không kiên cố có thể bị đánh vỡ thân tàu, đặc biệt phần mũi tàu", ông A. nói.

Ông Nguyễn Văn Sơn, chủ tịch UBND TP Hội An, nhận định có khả năng chiếc canô gặp nạn đã đâm phải cồn cát trước khi bị lật. Theo ông, cồn cát Khủng Long mới xuất hiện 3 - 4 năm trở lại đây và có xu hướng mở rộng về phía bắc - nơi có luồng lạch tàu thuyền. 

Ông cũng nói thời gian gần đây xuất hiện nhiều cồn cát nổi tự nhiên khiến việc đi lại của tàu thuyền hết sức khó khăn. Mấy ngày nay có gió mạnh làm thay đổi luồng, khi tàu đi vào luồng cũ bị cạn nên gặp nạn. Hiện nay TP có hơn 100 tàu của hơn 40 doanh nghiệp hoạt động khai thác tuyến Cửa Đại - Cù Lao Chàm. Cồn cát ở Cửa Đại ngày càng chài ra nên tàu thuyền rất dễ mắc cạn. Khi tàu vào vùng cạn bị sóng lớn rất dễ bị đập gây lật úp.

Ông Trương Xuân Tý - phó giám đốc Sở NN&PTNT Quảng Nam - cho biết về hiện tượng bồi cát ở khu vực này, các nhà khoa học vẫn chưa đánh giá được. Việc xuất hiện cồn cát hiển nhiên sẽ có ảnh hưởng đến tàu thuyền. Theo kinh nghiệm của ngư dân, giờ hướng luồng lạch sẽ khác so với hồi xưa nên một phần ảnh hưởng đến việc ra vào tàu thuyền. "Địa phương muốn khôi phục hướng đi cũ, nhưng nạo vét rồi cũng bị bồi lấp lại. Vì vậy kiến nghị trung ương có những khảo sát, nghiên cứu", ông Tý nói.

Ông Nguyễn Văn Sơn cho hay theo quy định của Bộ GTVT, sau ba năm nạo vét luồng lạch một lần nhưng hiện nay tại Cửa Đại luồng lạch thay đổi liên tục hằng năm sau những trận mưa lũ. Do đó, TP Hội An đã kiến nghị bộ tăng tần suất nạo vét và khảo sát định vị luồng tuyến. Trước đây sáu tháng khảo sát định vị luồng tuyến một lần, nhưng nay có thể làm hằng tháng hoặc ít nhất là hằng quý để thả phao định vị luồng lạch cho chính xác. 

"Nếu để sáu tháng mới khảo sát tuyến và thả phao định vị luồng lạch một lần thì khả năng cát bồi đã thay đổi hiện trạng bên dưới, ảnh hưởng tới việc di chuyển của tàu bè", ông Sơn nói.

Đề cập tới cồn cát xuất hiện ở Cửa Đại tại buổi làm việc với nhóm chỉ huy công tác cứu nạn canô bị nạn, ông Khuất Việt Hùng - phó chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia - nói rằng với đặc thù cồn cát xuất hiện theo con nước, cần nâng cao khả năng quan trắc, phát hiện thông tin để cảnh báo an toàn hàng hải, luồng tuyến cho người dân tổ chức giao thông an toàn. "Sau vụ tai nạn nghiêm trọng của canô trên, phải rà soát lại tất cả các tuyến vận chuyển hành khách từ bờ ra đảo tại các địa phương từ Bắc tới Nam hiện nay", ông Hùng nói.